Inspecteur-generaal van het Onderwijs Alida Oppers: focus op aanleren van basisvaardigheden en vergroten gelijke kansen
De Inspectie van het Onderwijs focust ook de komende jaren op het aanleren van de basisvaardigheden (taal, rekenen en burgerschap) om het aantal van 2,5 miljoen laaggeletterden in Nederland niet verder te laten oplopen. “Dit moet op orde komen, het is het fundament waarop we verder kunnen bouwen. Binnen het basisonderwijs zie ik op alle niveaus gerichte aandacht om hiermee aan de slag te gaan. Dankzij het extra geld dat scholen hebben gekregen om de coronavertragingen aan te pakken heeft de meest kwetsbare groep leerlingen een enorme inhaalslag gemaakt in de leerachterstand. Er ontstaan leernetwerken die samen met wetenschappers en lerarenopleidingen dit probleem onder de loep nemen. De focus is er. Natuurlijk kunnen wij dit.”
“We zijn goed op weg, nu volhouden”
Aldus inspecteur-generaal van het Onderwijs Alida Oppers in de zevende podcast De Kracht van Onderwijs. Hierin spreekt Rob Neutelings, voorzitter raad van bestuur van Curio, met mensen die een belangrijke impact hebben op het Nederlandse onderwijs. Wat zijn hun ideeën? Wat gaat er goed, wat kan en wat moet beter?
Somber beeld bij ‘De staat van onderwijs 2023’
In deze aflevering staat het onlangs verschenen rapport ‘De staat van onderwijs 2023’ centraal. Hierin beschrijft de Inspectie van het Onderwijs wat goed gaat en wat beter moet in het Nederlandse onderwijs. Rob Neutelings krijgt tijdens het lezen van het rapport een somber beeld bij met name vier thema’s: de basisvaardigheden, kansengelijkheid, welzijn van leerlingen/studenten en werkdruk onder het onderwijspersoneel. Alida Oppers onderkent de problemen, maar ziet ook de nodige lichtpunten. “We zijn goed op weg. Nu volhouden.”
Meenemen basisvaardigheden in beroepsgerichte vakken
Meenemen basisvaardigheden in beroepsgerichte vakken
Rob Neutelings haalt aan dat vorig jaar 5.500 mbo-studenten met een diploma zijn uitgestroomd die de Nederlandse taal onvoldoende beheersen. Alida Oppers legt uit dat er met deze Staat van het Onderwijs voor het eerst zicht is op de beheersing van de Nederlandse taal in het mbo. “Het ontbreekt nog aan een analyse van waar staan we nu, wat doen we eraan en wat is het resultaat van wat we doen. Uit zo’n analyse moeten punten komen over wat je te doen staat.”
Onvoldoende skills om basisvaardigheden goed aan te bieden
Daarnaast vindt de inspecteur-generaal het heel verstandig om naar de lerarenopleidingen te kijken voor beter onderwijs op dit vlak. “Een te groot percentage startende leraren heeft onvoldoende skills om hun leerlingen de basisvaardigheden goed aan te bieden. Het onderwijs moet stappen zetten in de begeleiding van startende en de doorontwikkeling van ervaren docenten. Goed toegeruste docenten doen met veel meer zelfvertrouwen en plezier hun werk.”
Onderwijs maakt probleem van laaggeletterdheid groter
Het onderwijs zou de versterker van de kansengelijkheid (leren naar vermogen) moeten zijn. De feiten en cijfers in ‘de staat van het onderwijs 2023’ schetsen juist een ander beeld. Leerlingen die de meeste ondersteuning nodig hebben, hebben de minste kansen. Het aantal ongediplomeerde uitvallers neemt toe. 41% van de mbo’ers op niveau 2 haalt zijn diploma niet. Alida Oppers erkent de negatieve trend.
Als maatschappij vragen wij iets van jongeren waar zij ongelukkig van worden
Net als Rob Neutelings maakt Alida Oppers zich zorgen over het welzijn van leerlingen/studenten. Het aantal wo-, hbo en mbo-studenten met een psychische aandoening is verdubbeld, van 22% in 2007 tot 44% in 2019. Als inspecteur-generaal mag Alida Oppers niet speculeren over de oorzaken van deze trend. “Maar als mens zeg ik dat we onze jongeren op alle vlakken een enorme prestatiedruk opleggen. Alles moet perfect zijn in hun leven. Als maatschappij vragen wij iets van jongeren waar zij ongelukkig van worden. Er zijn grenzen aan wat het onderwijs op dit vlak kan doen.”
Niet zozeer bevoegdheid, maar juist vakbekwaamheid
Het lerarentekort is volgens Alida Oppers een structureel gegeven. “En dus moeten we anders omgaan met de beschikbare talenten. De maatschappij wil vasthouden aan bevoegdheid van docenten. Maar ook die bevoegdheid is geen 100% garantie voor voldoende kwaliteit. Het is noodzakelijk om ook op andere manieren de onderwijskwaliteit te borgen. En dat doe je door het vakmanschap van docenten te onderhouden. Dus niet zozeer bevoegdheid, maar juist vakbekwaamheid. Internationaal onderzoek heeft aangetoond dat je meer mensen voor het docentenvak behoudt als je ze goed begeleidt en ze zich kunnen blijven ontwikkelen.” Een ander idee dat de inspecteur-generaal oppert is functiedifferentiatie. “Dat houdt in dat we de docent ook echt de docent laten zijn. Voor alle andere toeters en bellen, bijvoorbeeld het regelen van evenementen, neem je iemand aan die daar de tijd en skills voor heeft.”
Beluister de podcast De kracht van onderwijs aflevering 7.
