Tineke Kaptein en Rob Ligtvoet: "We zetten ons in om de vaardigheden van vmbo-leerlingen op het gebied van taal, rekenen, burgerschap en digitale geletterdheid te ontwikkelen".
Bij Curio staan de leerbehoeften van onze leerlingen en studenten centraal. Als dé beroepsopleider van de West-Brabant zetten we ons daar dagelijks voor in. Onze missie is niet voor niets: 'Jij groeit bij Curio en wij groeien met je mee'. Onze medewerkers vertellen graag hoe zij daar aan werken. Deze keer vertellen Tineke Kaptein en Rob Ligtvoet over hoe zij leerlingen en studenten zelfredzaam maken in taal, rekenen, burgerschap en digitale geletterdheid.
Volgens de Inspectie van het Onderwijs is er een neerwaartse trend zichtbaar in de basisvaardigheden taal, rekenen en burgerschap. Ook digitale geletterdheid blijft achter. De directeuren van Curio vmbo willen deze trend ombuigen. Verschillende taakgroepen binnen acht vmbo-scholen zetten zich hiervoor in. Vmbo-docenten Tineke Kaptein en Rob Ligtvoet coördineren deze taakgroepen. Hun gezamenlijke doel? De zelfredzaamheid van vmbo-leerlingen vergroten, zodat ze kunnen meedraaien als volwaardig lid van de samenleving.
Sterker in taal en rekenen
“In juli 2023 hebben we van de directeuren van Curio vmbo de opdracht gekregen om de basisvaardigheden van leerlingen te ontwikkelen op het gebied van taal, rekenen, burgerschap en digitale geletterdheid”, vertelt Tineke. “Hiervoor heeft de overheid subsidie beschikbaar gesteld. Rob en ik zijn beiden taakgroepleider. Ik begeleid de taakgroep taal, Rob de taakgroep rekenen.”
Grote verantwoordelijkheid
Er doen acht vmbo-scholen mee aan het traject. “Elke school heeft een vertegenwoordiger voor één van de vaardigheden”, vervolgt Tineke. “Samen hebben we een plan van aanpak geschreven, dat we presenteerden aan de onderwijsmanagers en de vmbo-scholen. De taakgroepleiders delen alle informatie binnen hun eigen school. Rob en ik hebben daarnaast een coördinerende rol. We moeten kunnen uitleggen waar we de subsidie aan besteden en wat dit oplevert. Dat is een grote verantwoordelijkheid.”
Belang van basisvaardigheden
Op de vraag waarom basisvaardigheden belangrijk zijn, antwoordt Rob: “Zonder basisvaardigheden red je het niet in deze maatschappij. Om in de maatschappij te kunnen functioneren, moet je kunnen rekenen. Regelmatig zeggen leerlingen tegen mij: ‘Wat ik nu leer, ga ik later toch nooit gebruiken’. Ik laat ze zien dat het wel belangrijk is om in het dagelijks leven te kunnen rekenen. Als je later als tegelzetter gaat werken, is bijvoorbeeld meetkunde belangrijk. En als je ondernemer wilt worden, moet je kunnen rekenen om de financiën van je bedrijf te snappen. Maar het hoeft niet met een beroep te maken te hebben. Want wat betekent driemaal daags een halve tablet innemen? En zo zijn er heel veel voorbeelden om het belang van goed rekenonderwijs uit te leggen”.
"Dat is niet terecht, want rekenen komt terug in heel veel vakken, zo niet alle vakken."
Meer dan een vak
Het valt Rob op dat rekenen – ook door docenten – nog te vaak als een los vak wordt gezien. “Dat is niet terecht, want rekenen komt terug in heel veel vakken, zo niet alle vakken”, stelt hij. “Het is aan de taakgroep rekenen om docenten en leerlingen dit te laten inzien en hierop in te spelen. Rekenen hoort bij de maatschappij.” Tineke is het helemaal met Rob eens. “Met taal is het precies hetzelfde. Uit onderzoek blijkt dat veel vmbo-leerlingen laaggeletterd zijn. Dit is een groot probleem. Taal komt in alle vakken terug. Bij een biologietoets moet je de opgaven kunnen lezen en begrijpen, voordat je ze kunt maken.”
Ondersteuning voor docenten
De taakgroepen zorgen ervoor dat docenten ondersteund worden in het aanleren van basis vaardigheden. “Zo worden een aantal docenten opgeleid tot taalexpert bij het Curio expertisecentrum taal in Roosendaal”, vertelt Tineke. “Deze docenten leiden vervolgens hun collega’s op. Zij leren hoe je het leren van de Nederlandse taal kunt samenvoegen met andere vakken.”
Cursus basisdidactiek rekenen
Ook de taakgroep rekenen timmert flink aan de weg. Rob: “Niet alle vmbo-scholen binnen Curio hadden rekenen op het programma. Daar is dit jaar verandering in gekomen door de taakgroep. We zien dat de resultaten van rekentoetsen laag zijn binnen het vmbo. Om de kwaliteit van de lessen te verhogen heeft de taakgroep rekenen, in samenwerking met het mbo, een cursus basisdidactiek rekenen ontwikkeld. Deze wordt via de Curio academie aangeboden aan alle docenten die rekenen geven op het vmbo. Daarnaast hebben we ervoor gezorgd dat elke school een rekenkast inricht met rekenmaterialen en rekenspellen. Die materialen kunnen ingezet worden om de instructie of rekenles te ondersteunen en de betrokkenheid en het rekenplezier te vergroten.”
Snapchat en ChatGPT
Digitale geletterdheid is ondersteunend aan taal en rekenen. Vaak wordt gedacht dat de huidige generatie heel digitaal vaardig is. “Dat klopt niet”, zegt Rob. “Natuurlijk kunnen ze prima omgaan met Snapchat en andere social media, maar ze vinden het lastig om een mapje op de computer aan te maken of foto’s als bijlage mee te sturen met een e-mail.” Tineke voegt toe: “Tegenwoordig wordt er veel versimpeld voor leerlingen. Je kunt ChatGPT vragen om een tekst makkelijker te maken of om de kern eruit te halen. De leerlingen hoeven dat niet meer zelf te doen. Daardoor leren ze dit ook niet.”
Buiten het boek
Rob en Tineke vinden dat er binnen het onderwijs een andere manier van denken nodig is. Tineke: “Alleen de lesstof uit het boek volgen is niet meer voldoende. Je moet je als docent Nederlands bijvoorbeeld afvragen hoe je een goede e-mail schrijft of een interessante presentatie geeft. Op basis daarvan richt je je lessen in. Dit betekent dat je vaker je eigen materiaal moet maken. Een leuke bijkomstigheid is dat dit het werkplezier en de beroepstrots bij docenten aanwakkert.”
Groei
Door de inspanningen van de taakgroepen ziet Tineke de leerlingen groeien. “Anders dan acht jaar geleden – toen ik bij Curio begon – worden leerlingen nu omringd door lezen, rekenen en digitale vaardigheden. Als ik naar mijn eigen vakgebied kijk, zie ik dat leerlingen uit leerjaar vier beter in staat zijn om informatie op te zoeken, informatie uit teksten te halen en teksten samen te vatten. Ook kunnen ze beter formuleren en argumenteren.” Rob ziet hetzelfde bij rekenen. “Leerlingen worden zich er steeds meer van bewust dat rekenen een groot deel van het leven is. Ze worden er steeds beter in om nieuwe onderwerpen te koppelen aan onderwerpen die al zijn behandeld. Dus het begin is er.”
Droom van Rob en Tineke voor 2030:
Rob: “Rekenen staat nog steeds op de kaart binnen Curio vmbo, maar is opgenomen in de overige vakken. Rekenen is voor leerlingen een tweede natuur. Ze zien de meerwaarde van rekenen in en het rekenniveau is op peil of zelfs boven peil.”
Tineke: “Nederlands is geen apart vak meer, maar opgenomen in andere vakken. Het is voor de docenten normaal om voor te lezen. Daarnaast zien leerlingen in dat ze taal nodig hebben voor andere vakken. Het zou fantastisch zijn als dat in 2030 werkelijkheid is geworden.”
Dit artikel staat in de tweede editie van het Curio magazine. Hierin laten we zien hoe wij invulling geven aan ons instellingsplan. In ons instellingsplan staat beschreven waar we de komende jaren aan willen werken. Lees het Curio magazine.